14 januari 2010

Flashbacks

Over Annie en De Schavuit

Voor televisiekijkers begint dit jaar goed. We mogen ons verheugen op twee gloednieuwe dramaseries van Nederlandse makelij: Annie M.G., een geromantiseerde biografie over het leven van ’s-Neerlands letterkundige koningin Annie M.G. Schmidt, en Schavuit van Oranje, minstens even romantisch, maar nu gebaseerd op allerlei geruchten en feiten uit het leven van ons aller Prins Bernhard.


Beide series zijn nu twee afleveringen onderweg en hebben uiteraard een totaal verschillend karakter. Annie M.G. is een musicalachtige komedie die vooral veel liedjes uit de rijke nalatenschap van Annie Schmidt etaleert. Schavuit van Oranje is eerder thrillerachtig: een aaneenschakeling van complotten. Toch hebben beide series veel overeenkomsten. De hoofdpersonages worden in hun verschillende levensfases vertolkt door verschillende acteurs. Tijdens de casting is er met de groots mogelijke nauwkeurigheid op gelet acteurs te kiezen die uiterlijk op de historische figuren lijken. De acteurs hebben maniertjes en gebaren afgesproken om de continuïteit te waarborgen. Maar de opvallendste overeenkomst ligt in de verhaalvorm waarin veelvuldig gebruik wordt gemaakt van flashbacks.

Flashbacks zijn zo oud als de literatuur en het toneel. Behalve in soaps als Onderweg naar morgen en Goede Tijden wordt de techniek in vrijwel ieder boek en vrijwel iedere dramaproductie toegepast. Schrijvers, regisseurs en dramaturgen hebben er evenveel ervaring mee als lezers en toeschouwers. Dat betekent niet dat een verteltrant met flashbacks tot cliché is verworden. Sterker nog: het is één van de scherpst geslepen wapens van de ware verhalenverteller. Een uiterst geavanceerde en eeuwenlang doorontwikkelde techniek die nog altijd verrassende resultaten kan opleveren.

Dat laatste wordt bewezen in Schavuit van Oranje. In die serie wordt de reeks gesprekken die Volkskrant-journalisten Pieter Broertjes en Jan Tromp tussen 2001 en 2004 met Prins Bernhard voerden, aangewend om terug te kijken in de tijd. Tegelijkertijd speelt zich nog het een en ander in het heden af. De aaneenschakeling van complotten is spannend, af en toe dolkomisch en het constante heen-en-weer tussen nu en toen werkt. Zelfs het gerucht dat Ian Flemings James Bond op Prins Bernhard is geïnspireerd, komt geweldig uit de verf. Na een aanslag in aanwezigheid van Ian Fleming bestelt de prins een wodka-martini “Shaken not stirred”, waarop Ian Fleming antwoordt: “That sounds good”.

Heel anders gaat het er aan toe in Annie M.G.. Begrijp me goed: ik vind de talloze liedjes nog altijd fris en fruitig. Ik geniet me te pletter. Maar het verhaal wordt zo ongelofelijk klungelig verteld dat ik er tegelijkertijd onpasselijk van wordt. De acteurs zijn prima, die kunnen er niets aan doen. Maar regisseur Dana Nechushtan en scenarist Tamara Bos hebben van de oude Annie, vertolkt door Annemarie Prins, een volkomen gaga oud wijf gemaakt dat hallucineert. Zo kunnen ze haar overleden echtgenoot mee laten spelen in het heden. En ze hoeven Annemarie Prins maar even wazig in de verte te laten kijken om terug te kunnen schakelen naar een eerdere fase uit haar leven, een herinnering, waar ze zogenaamd vol weemoed aan terugdenkt. Zo schudden en roeren ze een cocktail, waar een beetje kritische kijker moet braken. Ik in elk geval wel en ik beschouw me toch als een onverzadigbare consument van Annie M.G. memorabilia.

Geen opmerkingen: